PRONÓMINES

§ 38

Adjectivic pronómines es tales queles sta avan o pos un substantive por caracterisar it; ili resta ínvariabil quam ver adjectives.

Substantivic pronómines sta vice un substantive; ili posse prender li plurale, quam substantives, si necessi.

Pronómines personal

§ 39

It existe du formes, li un por li subject (nominative), li altri por li object (acusative o dative, casu obliqui).

Li formes in parenteses es usat solmen in casu de necessitá.

§ 40

Li pronómin de politesse es: vu (cf. § 13). On usa it vice tu, quel expresse un cert intimitá o parentitá.

§ 41

Li pronómin índefinit es: on, li reflexiv: se, li reciproc: unaltru.

On vide se. Ili vide se. Ili vide nos. Vu vide nos. Vu vide vos. Ili vide unaltru. Noi vide unaltru.

§ 42

Pos prepositiones on usa li acusative, o li nominative except yo e tu.

Veni con me! Yo veni con te. Noi ea con le (o il). Vu ea con ella (o la). Noi parla pri it. On parla pri nos. Yo veni pos vos. Yo labora por les (o ili').

Pronómines possessiv

§ 43

Li formes adjectivic e substantivic es egal; ma por li substantivic on posse usar li articul, secun li nuancie o li regul del lingue matrin, e ili prende li plurale, si necessi.

mi
tui
su
nor
vor
lor

To es mi. To es li mi. To es mi libres. To es li mis. To es tui. To es li tui. To es lor. To es li lor. To es li lores. Vi nor parapluvies; Li mi es plu grand quam vor, o: quam li vor. Vidente nor canes yo constata que li tuis súpera li mis in vìvacitá, o: que tuis súpera mís in vivacitá, etc. To es lores; to es li lores. Ples far lu tui. Ples da me tui libre. Il deve far li su.

Pronómines demonstrativ

§ 44

Li formes adjectivic e substantivic es egal; ma li substantivics prende li plurale e posse prender li sexu, si to in rar casus es necessi.

§ 45

Por monstrar alquó on usa generalmen: ti. Solmen si on vole indicar explicitmen li proximitá o lontanitá on adjunte li adverbies ci o ta med un strec ligant.

Ti libre es bell. Yo vide ti libres. Yo vide tís. Ti-ci table es solid. Ti-ci tables es solid. Tis-ci es solid, ma tis-ta ne es tal.

Li sexu posse exceptionalmen esser indicat per li pronómin personal.

il-ta, il-ci, ella-ta, illos-ci, ellas-ta.

§ 46

Ti, tal e tant es li corelatives de quel, qual e quant. (Tant ne posse prender li plurale, proque it self indica li plurale.)

Quel libres vu prefere? Ti libres, queles anc vu ama. Qual libres vu prefere? Tal libres, queles raconta de viages. Yo ama tal homes. Yo ama tales. Il es sempre tal. Quant persones esset ci? Tant quam yer. Tant quant yer.

§ 47

Li neutri form por coses e factes es: to, respondent al question: quo, de quel on forma: to-ci e to-ta.

To es mi libre. Yo save to (li facte, que to es tui líbre).

§ 48

Li pronómin o articul lu servi por expresser to quo es impersonal, neutri o abstract. It significa generalmen: to quo es (li)...

De lu sublim a lu comic es sovente solmen un passu. Lu nov de ti conception es ...

Pronómines relativ e interrogativ

§ 49

On usa li sam pronómines, relativ e interrogativ, adjectivic e substantivic.

§ 50

Li maxim general es: quel (plural: queles), usat por coses, factes e persones.

Quel cité es li maxim grand? Quel es li maxím grand cité? Queles es li maxim grand cités? Quel cités es li maxim grand? Li maxim bell flore quel yo conosse es li rose. Li maxim grand cités queles yo conosse es New York e London. Il ne save, quel grand cités il va vider.

§ 51

Por coses e factes on usa: quo, por persones: qui.

Quo vu víde? Quo vu vole far? Yo ne save, quo yo vole far. Yo ne comprende to quo il ha dit. Qui es ta? De qui es ti chapel? A qui tu dat li moné? Qui vu saluta? Qui saluta vos? Li amico, a qui vu dat li libre, esset content. Beat es tis, qui (o queles) ne vide, ma támen crede. Nor lingue fa un constant progress, quo (quel facte) tre joya me.

§ 52

Si pluri relationes de un pronómin relativ es possibil, li ínmediat vale. Si un altri deve valer, on indica to per pronómines personal o demonstrativ, o per comma.

Yo videt li fratre de mi amico quel arivat yer. Yo videt li fratre de mi amico, il quel (o il qui) arivat yer. To es li sestra de mi amico, ella qui arivat yer. Yer yo videt li possessor del dom, qui (o il qui, o ti qui, o li quel, o ti quel) es in li cité. Yer yo videt li possessor del dom quel es in li cité. Yer yo videt li possessor del dom, quel es in Ii cíté.

§ 53

Por expresser li qualitá on usa: qual, por li quantitá: quant.

Qual homes esset ci? Qual es li aqua hodíe, calid o frigid? Yo ne save qual it es. Qual compositor, tal musica. Quant il deve dar vos ancor? Yo ne save, quant il ha dat le. Quant vive, tant espera.

Pronómines índefinit

§ 54

Li prefix: al- da pronómines indicant alquó índeterminat, li prefix: ne- tales indicant li absentie, li negation, e li sufix: -cunc fa definit pronómines relativ índefinit.

alquel, alqual, alquant, alquó, alquí, alcun, nequel, nequal, nequó, nequí, necos, necun, quelcunc, qualcunc, quantcunc, quocunc, quicunc.

Si alcun fémina parla pri alquó, ella pensa pri alquí. Quicunc va venir, yo ne es in hem. Quocunc vu di, ples dir li veritá! Quelcunc labor vu fa, e in qualcunc maniere e por quicunc, ples far it bon! A quicunc tu da li moné, da it solmen contra quittantie.

§ 55

Altri pronómines índefinit es:

On, self, li sam, quelc, null, chascun, omni, omnicos, ambi, altri, altricos, céteri, pluri, mult, poc, un poc, cert, un cert, mani, singul, tot.

Yo prefere far it self. Ili retornat in li sam loc. Chascun hom es forjero de su propri fortun. Ples dar me quelc libres; yo have quelc líber hores por leer. Pleser a omnes on ne posse, es arte quel nequí conosse. Ja pluri annus yo vive in ti cité. Il have poc espera. Il have un poc espera. Yo conosse un cert senior Blanc; ma yo ne es cert, esque il es ci. It es tot egal, ca vu vide li tot munde o quelc partes de it.