Cosmoglotta A 40 (may-jun 1927)

Organ del Association International Cosmoglotta

Consacrat al developation e propaganda del Lingue International Auxiliari Occidental

Redaction e Administration: COSMOGLOTTA, Mauer bei Wien, Austria.

Abonnament annual: 5 ö. S = 4 sv. fr = 0,75 doll. = 3 RM = 25 csl. K

Annu VI -- May-Junio 1927 -- Nr. 40 (3)

Contenete

  • Li psychologic e sociologic caractere del lingues. A. Z. Ramstedt
  • Facilitá de aprension. E. de Wahl
  • Mentalitá esperantistic. Engelbert Pigal
  • Antipodes. Faun
  • Duplic consonantes e arcaismes. E. Pigal
  • Delphos. Julian Prorók
  • Monario. E. W.
  • Edzo. E. P.
  • Regretabil Ido. E. P.
  • Ex nor movement.
  • C.E.L.I.A.
  • Cosmoglotta
  • Abonnamentes, contributiones e subventiones por Cosmoglotta.
  • Li psicologic e sociologic caractere del lingues.
  • Li sociologic caractere.

In nr 39 de Cosmoglotta yo volet monstrar, que si on vole constructer un lingue secun rationalistic principies e ne conform al existent psichic natura homan, on deve unesimmen transformar li psychic natura de homes por far possibil li function de un tal lingue. Si on vole p. ex. mecanisar li lingue, quam cert mundlinguistes aspira, on deve anc mecanisar li homan psiche.

Nu, in li sam modo, un lingue ne posse esser vivicapabil, si it es constructet de pur gramatical vispunctus, abstraente e renunciante del social conditiones e cultural, historic e estetic valores. Nam un lingue es «in eminent maniere un facte social», quam dí prof. Meillet. Si on ne atente li real existent cultural e historic fundamentes por un lingue international, on es fortiat crear un special fundament por it, un propri social vive. Esperanto vive nu su pseudo-vive mersí al entusiasme de su adherentes. It es su social fundament. Ma ples supposir, que ti entusiasme evanesce, tande anc li social base de Esperanto va evanescer samtémporanmen. It va cessar viver. E si ne plu temporan, to va eventer quande li lingue vell esser oficialisat, obligatori. Oficialitá morta entusiasme.

Ma un linguistic entusiasme es ínsuficent fundament por un lingue. «Li lingue natural recive del vive individual e social, de quel it es li expression, caracteres fundamental de su function e evolution» (Bally). Li max necessi condition por un lingue es li existentie de un comunité de homes, quel subtene li lingue. Ti social fundament da nutrition e developation al lingue, altrimen it vell esser quasi un plante sin radicas. Tal plantes ne existe, e lingues sin radica in li realitá ne posse viver. «Chascun lingue, in chascun periode de su historie, expresse li conceptiones intelectual corespondent a un dat statu social e constitue li inventarium de conossenties -- idés e objectes -- de homes, queles ha parlat it» (Dauzat).

It es clar que li corespondent societé cultural por un lingue international ne posse esser altricos, quam li comunité de ti nationes, queles besona un tal lingue, e que un tal lingue posse exister solmen si ti nationes have un international communication e un comun cultura. Inter individues e nationes de different culturas o inter tre primitiv tales con minimal cultural besonas es possibil auxiliari lingues de tal tip quam Pidgin-English, Beach-la-mar, Chinook, Lingua Franca, etc. queles es null cultural lingues, ma povri surogate de lingues, predestinat a desaparition in sam gradu quam li primitiv indigenes apropria se plu alt cultura. Li famos sociolog prof. G. Landtman raconta un anecdote: Un yun angleso ariva de London a Hongkong. Il visita un altri angleso. Li chinesi boy aperte li porta. «Missus see?» Li response del chineso: «Excuse me, sir, I don't understand Pidgin. Don't you speak English?» Un primitiv, barbaric lingue es possibil solmen inter barbares, t.e. homes, queles ne possede o queles ne aspira a civilisation. Homes con ambition ne vole babillar quam infantes.

E it sembla me que on nequande va posser fortiar (per quel medies?) civilisat homes parlar quam barbares.

Un L.I. auxiliari por li cultural nationes del Occidental ne posse esser altri quam un lingue reflectent lor cultur. Un masse de practic, natural e cultural factores acte quam linguistic formativ e limitativ potenties: historic, politic, geografic, economic, estetic, etc. Determinativ va esser li besonas e customes de ti nationes del Occident, lor, e ne ti del altri civilisationes, antic o oriental, de negros o papuanos, -- ma anc ne li arbitrari desiras e decretes de cert individues -- Zamenhof o Couturat...

Li lingue es necessi ne solmen por scrition de cartes postal e privat conversation con «samideanos», ma anc por omnidial parlada e retorica, politica e litteratura, prosa e poesie, scientie e arte, comercie e tecnica, etc. Do it es clar, que it deve anc esser apt satisfar li postulationes, queles on posi a un modern cultural lingue in omni ti branches de nor civilisation. Li lingue es li clave de un cultura, e pro to oriental nationes quam japanesos, chinesos, turcos, hindues, etc. es tam fervent studiantes de occidental lingues quam anglesi e francesi, nam ili comprende, que li lingues del Occidente aperte les anc li civilisation del Occident. Li Oriente occidentalisa se per chascun die. Si nationalistes in Nagasaki protesta contra tal evolution, to ne importa plu quam li cria del avies in storme. It es nu li civilisation del Occidente, quel es li mund-civilisation e on es fortiat o aprender it o esser victet. Li oriental popules have null propri scientie, null tecnica. Tis es occidental, e un lingue quel vole servir les, ne posse esser altri quam occidental.

Null lingue existe por realisar cert rationalistic principie o idealistic tendenties. Li scope del lingue es tot practic -- reciproc comprension inter consocios. It servi li vive.

Ma, on objecte, si un L.I. ne posse esser fundat sur logica e ration, u noi va trovar un «fix base» por li construction del L.I.?

Li base de omni vivent lingue es li lingual usu de cert gruppe de homes. «Lu correct in un lingue es to, quo un lingual societé postula; e errore deviation de it -- absolut sin respect al intern valor del paroles e formes», di prof. Jespersen. Constructente un L.I. del occidental cultura li base de it consequentmen deve esser li international lingual usu, e li mesura de corectitá -- maximum de it.

It es un fact, conosset de omnes, que it existe un amasse de international paroles, i.e. li lexical material del serchat L.I. existe ja partmen, ma latent in li national lingues. Ti facte ne solmen afacila, ma anc predestina li final solution del problema. Li existent international vocabularium -- cultural, scientic, tecnic, etc. paroles -- constitue li íncontestabil base por li L.I..

Si on ne vole, quam fa cert linguificatores -- accepter li existent scientic e tecnic terminologie tal qual it es, on es fortia rebaptisar li tot scientie e tecnica de Occident -- un labor de Sisifos. Util? Possibil?

Li spiritual cultura del Occidente es de su orígine roman-grec. Noi omnes ancor vive in li ombra del antiqui Roma. Quo ne ha significat li roman jure por un grand númere de europan states, li roman eclesia por nor spiritual vive? Li latin ha esset, e in cert maniere ancor es, li patrin lingue de nor cultura. It vell esser un follie negar li historie.

Del practic caractere del lingues seque, que important es solmen to, esque li usator de un lingue max facil posse expresser se in parlation e scrition e es max facil comprendet del auditor e letor, e ne, esque li númere del grammatical regules, queles un apprendent deve aprender, es decisix o sixant. Un lingue deve esser judicat secun su practic efectivitá, ne secun teoretic principies.

Li majorité de projectes de artificial lingues international, queles ha esset presentat durant li ultim quinant annus, ha in general desvelat che su autores un astonabil manca de sensu por lu real e lu possibil. On ha judicat li natural lingues quam ínlogic, caotic, degenerat, ínapt -- assertiones monstrant clarmen que on ha esset lontan de veritá e realitá. Chimicos e matematicos ha volet far creder, que on deve crear lingues quasi secun chimical o algebraic formules.

In contraritá al altri projectes li lingue Occidental monstra un clar tendentie star in intim contact con li lingual customes e sentimentes del europan nationes. Ne solmen li ver natura del lingue ma su real scope es ci max bon comprendet. E li social caracter de un lingue ha esset, es, e va esser li decisiv.

A.Z. Ramstedt.

Facilitá de aprension

Mem esperantistes qui prende seriosi li nov naturalistic direction in L.I. e aprecia multcos in it, reprocha nos támen, que malgré semblant facilitá comprender li lingue (almen por li educat persones de occidental cultura), it es tre desfacil scrir e parlar it, pro li ínregulari vocabularium e parolformation footnote:[Vide inter altricos li critica de W. E. Collinson pri «Delphos» in «Internationial Language» April 1927.], que pro su intern economie de paroles li practic conossentie de Esperanto es aquisitet in plu curt témpore; e que just li possibilitá formar regularmen derivates «per bon diferentiat afixes» es un ínsuperabil qualitá de Esperanto, quel talmen es superior a omni L.I. sur neolatin base.footnote:[Ma li regulari derivates ne es international: aviadisto, senpere, alcentrigo (in Occidental aviator, ínmediat, concentration regulari derivationes), e li acceptet secun regul 16 international paroles ne es regularmen derivat ma sta isolat exter gramatical coherentie qual exceptiones: observatorio, produktiva, transformatoro (in Occidental ili es regulari derivationes observa-t-or-ia, pro-duct-iv, trans-form-a-t-or).]

Ti argumentes posse forsan applicar se ad Interlingua de Prof. Peano, ma nullmen al Occidental. It sembla que li artificial primitivitá de Esperanto obtusa li sense por real e existent finesses de sentiment. Vermen a quo es util discerner inter «redaktejo, redaktistaro, redakto, redaktado», queles omni es representat in nor europan lingues per un sol parol: «redaction», quel sembla til nu suficent precis, proque li sense es clar del contextu? E in casu de necessitá sempre posse esser preciset mult plu bon e comprensibil per circumscrition: loc o buró de redaction, totalité de redactores, activitá redactori etc.footnote:[Li predilection a long composites con special nuancies es un specific caractere del lingues de primitiv popules.] Ma just li parol redaction, existent in omni principal europan lingues til li Russ, ne existe in Esperanto footnote:[Li nov introductet redakcio sta exter grammatical conexe con li radica redakt.], e vice posser utilisar un conosset parol (ultra to absolut regularmen derivat in Occidental), on deve chascun vez composir un ancor ne existent e ne usabil necú nov parol secun li tre special nuancie. Esque to es facil e economic?

Ma in altri casus pro mancant diferentiat adjectivic sufixes un sol parol deve expresser tre diversi senses, sovente totalmen ne precisibil per li contextu, p. ex.: paca kongreso. Ca to es D friedlicher Kongreß o Friedenskongreß?

Li possibilitá formar per li sam affixe un masse de paroles con paralel sense es certmen un avantage in un lingue, ma it relate solmen nov conceptiones ancor ne essent in li subconscientie del parlantes. In ti relation it es tre significativ que sr Collinson por subtener su tese cita li lingues gaelic (welsh) e finn, du lingues durante long témpore isolat del europan progresse e solmen recentmen posit in li necessitá producter un quantité de nov paroles por nov conceptiones queles ha mancat les til tande. It es do clar que ili producte les per li sam afixe, ja usat in lor lingue, sin cuidar pri ja internationalisat formes in li grand europan lingues. (flotte, biblioteca, vocabularium etc.)footnote:[Ma anc ili ne di arbaro, herbejo quam in Esperanto ma have autonom paroles por ti conceptiones de un propri totalité. Esque vermen apu vocabularium (vortaro), arbaro ne vell significar plu bon D Baumschule, F pépiniére, I semenzajo quam just un forest? Sr. Teo Jung in su jurnal «Heroldo de Esperanto» nr. 14 scri pri li paroles mal-bona, mal-longa etc: En la poezio sin venĝas tiu ŝajna facileco akirita per ŝparo de tiaj preskaŭ ĉiuminute uzataj esprimoj.] It es un processe absolutmen analog al formation de paroles por nov coses quam che ti tribe de Central Africa, qui nomina un chapel: cap-tegmente.footnote:[It es un nationalistic lude quel ha productet D Fernsprecher, Finn puhelin, Eston. Könetraad por li international telefon, e quel Esperanto nu seque ínprudentmen.] In ti sense on posse atinger in Esperanto ancor mult plu economie, si prender quam modelle li citat negri-idioma e li experienties atinget per pidgin-english. Ma yo pensa que li dominia de un L.I. es un poc plu vast quam li possibilitás de comprension per un jargon quam pidgin-english.

Ne solmen por simplic conversation con li conductor del tren o li servitor in hotel, ne solmen primitiv necessitás de un viageante o un colector de ilustrat postcartes deve servir li L.I., ma anc al max alt postulationes por li relationes de scientie, politica, comercie, tecnica, filosofie etc. E tande li postulation renunciar a nor cultural vocabularium in favor de primitiv «Esperanto-faritaĵoj» es vermen naiv footnote:[Ili corresponde al fantastic mascas del actores in teatral representationes che primitives in comparation con li expression del visage in li modern kino-drama.].

Advere li international paroles introducte se malgré li protestes del SAT-presse, ma nu ili es partmen duplicates de ja existent «esperantismes», e quam ja dit sta extra del laudat regulari construction. Un tal situation es ni economic, ni practic, ni logical, ni rational! E it es sive bluff, sive manca de comprension asserter que tal lingue es plu facil quam Occidental in quel omni ti international e cultural paroles dissolue se in clar e transparent derivates del bon electet radicas, sufixes e regules de composition.

In Esperanto on simplicmen escamota li veritá que it contene in su vocabularium mult mill exceptiones sin minimal etimologic o logic coherentie! Yo proposi al seniores Esperantistes prender un conosset complet vocabularium p. ex. Bennemann, e contar li paroles queles in Esperanto forma un exception proque ili sta extra li derivation normal, a queles corresponde in Occidental regulari international derivates; e 2) far li sam calcul invers por Occidental e yo paria que tal exceptiones va esser in Esperanto 100 vez plu quam in Occidental!

On fanfarona pri regularitá del grammatica e tace pri li 10 000 exceptiones in li vocabularium! Yo ha jettat li gante! Qui va sublevar it? Yo attende response!

Li ulterior assertion de sr Collinson, que solmen Esperanto possede li capabilitá formar derivates secun voluntá, es fals, proque Occidental have it in ancor plu grand mesure, possedente apu li general anc plu specialisat afixes, queles da li possibilitá formar nuancies mult plu precis quam Esperanto. Ma ti richesse totalmen ne es obtrusiv e ne exclude li possibilitá restricter li parol-quantitá til ti del nominat african tribe.

Si on vole on va posser formar anc in Occidental fratra o fratressa in vice de sestra, o desbon vice mal, cap-tegmente vice chapel, maladitá vice maladie, per un parol, on posse far omni íneptitás de Esperanto anc in Occidental, si on es inept o primitiv indigen, ma Occidental almen ne fortia li civilisat homes parlar quam infantes o indigenes primitiv.

Occidental have li max grand libertá in expression de su idés: it es quam un lingue natural. Anc in D on vell posser parlar Bruderin, ungroß, Kränke in vice de Schwester, klein, Krankheit, ma on ne parla talmen. Ma hodie on usa ja in D Abteil vice antean Coupé (Abteilung). Do un tal evolution ne es ínpossibil anc in li L.I. Ma yo ne have li manie de grandesse (megalomanie) decreter tal «simplificationes» al munde. Si li munde va voler, it va far self ti usa(tion) de su lingue -- li possibilitás existe in Occidental sammen quam in omni lingue vivent.

Li criticantes qui trova Esperanto plu facil di que ili hesita che usa de ti o altri form in Occidental, quo ili ne senti usante Esperanto. Unesimmen on deve constatar que Esperanto es ja familiari por ili e Occidental ínconosset. Ultra to partmen ti hesitation veni de to que ancor ne existe plen lexicos national-occidental (almen ja printat), e anc solmen poc persones possede li Occidental-national Radicarium (presc nequande li seniores criticantes).

Nu, yo es curios vider p. ex. un person qui possede un Esperanto-clave o mem complet grammatica e quelc numerós de Esperanto-gazetes, qui vell scrir Esperanto sin hesitation e con minu erras, quam in li sam casu con Occidental, mem si ti person mey esser tre erudit e conossent mult lingues!

Anc ci solmen clar e ínprejudiciat experimentes va posser monstrar li veritá.

Pri Occidental ti experimentes es ja fat plur vez!

Mult persones, e absolut ne solmen erudites, scri e parla un remarcabilmen bon Occidental.

Ma li duesim cause de hesitation es li íncapabilitá del majorité usar li libertá. Ili postula ukases, ili ne vole pensar, ili save solmen obedir. Vice self-decision e responsabilitá ili clama pri baston sur quel apoyar se e per quel esser battet in casu de manca de discipline.

Ti libertá totmen ne postula que on deve parlar secun normativ schema con menacie de excommunication.footnote:[Compara in Esperantujo li boicotte contra li gazettes queles usa «Germanio» vice «Germanujo» secun postulation del conclave del mort papa.] On mey parlar o scrir talmen, que li comprension mutual mey esser li max perfect. E it es clar que li conservation del omni-conosset international orthografie footnote:[Quel támen in Occidental es absolut in-mis-guidant, proque li pronunciation del scrit parol e sammen li transscrition del parlat es strax clar e ne miscomprensibil.] e form de paroles sin mascarade e sin confusent masse de ínutil affixes es un grand avantage de Occidental.

Anc si Occidental es ínmediatmen comprensibil solmen a homes de alt cultura, tal homes existe minimal 10 000 000, e just ti civilisat homes va decider li question del L.I. e ne li strada. Anc pri li construction e election de sistema de relvia o de ocean-naves decide ne li passageros ma li ingenieres, industriales e altri competentes!

It es li deve de omni hom conscient contra-acter li dictatura del strada, li ruina del cultura. Li responsabil ductores de Esperanto just apella al voce del strada (quam ante 2000 annus li imperatores de Roma per ti maniere ha ruinat li antiqui civilisation).

Ma on posse replicar, que li L.I. totmen ne es reservat solmen por li erudites, qui forsan vell posser exister sin it, ma anc por li grand masses del popules. To es naturalmen ver. Ma anc por ili un lingue quasi natural, quam Occidental, va esser plu facil, proque it totmen ne es tam facil por li simplic hom discerner li grammatical categories, quam on asserte to! On save p. es. que in German e Dan lingue li substantives es scrit per majuscules. Nu, chascun quel hat occasion observar infantes e ínerudites va constatar li grand confusion in scrition de majuscules. Do anc li reclam-laudat finales de grammatical categories es plu un desfacilitá por li simplic popul. On deve sublinear anc que li extereuropanes possede tot altri categories grammatical. Por un chines o indian de America ili representa un grand desfacilitá. Ma in Esperanto un fals usa del grammatical finales posse producter catastrofal confusiones. E to es li natural consequentie del mancant precis adjectivic e adverbial sufixes.

Anc li postulation formar self o deschifrar Esperanto-charades on ne posse nominar facilitá. O esque p. ex. talmen commun paroles quam li Esperantan sciigo, senpere, estro, militistara, nepre etc. es plu facil anc por li max ínerudit simplic hom quam information, ínmediat, chef, militari, absolut?

In témpores, quande Volapük esset in via conquestar li munde, li aparition de Esperanto esset un liberation e un action de cultur, quel on nequande va obliviar. Ma, hodie quande existe Occidental, li ulteriori propaganda por Esperanto, quel ne ha marchat con li general evolution, ma restat stagnant sur li sam punctu quam ante 40 annus, es un ínpossibil bluff e explotation del ignorant hom in li personal interesse de quelc ductores.

It es vermen ja urgent témpore, que omni progressiv clarvident e etic persones de alt cultura e tendentie mey uniar se circum li democratic latin. «Occidental», quel pro manca de arbitrari regules es sempre perfectibil in omni direction.

It es necessi aperter li ocules al misguidates per li micri capitalistic e avid a potentie gruppe de circa 100 persones, qui chascun annu conveni in su Esperanto-congresses, queles es necessi por enthusiasmar li «popolo Esperanta» per festas, cantadas, dansas, flirte etc.

Li amical fratrin sentimente in ti convenidas es vermen laudabil e simpatic, ma li cultural nivelle es miserabil. On mey solmen memorar li fad e infantesc expositiones de P. St. in li tal nominat «Somera Universitato»footnote:[Vide Kosmoglott nro 32.] in Geneva.

Li seriosi currentie del vive, scientie, politica, economie etc. es absent, e nequande va esser atractet solmen per li infantin-credaci utopisteríe, si ili ne have li possibilitá parlar pri su real necessitás in un lingue correspondent a nor hodial statu de cultura. E li grand joyosi masse va aprender Occidental in sam curt témpore quam nu Esperanto, ma con plu grand cultural e civilisatori valore por ili self. E si on va asserter que ili nequande va parlar it rect, mi va questionar quant persones usa in just maniere li acusative?, mem ne li redactores de jurnales.footnote:[Ples comparar li constatation de plu quam 10 casus de fals usat acusative in un sol nr del official gazette de «Universala Esperanto-Asocio» (Kosmoglott nr 5). Mem li redactor de «Bulteno de Internacia Scienca Asocio Esperantista» ne save usar it rect, scriente (nr 6, april 1927, pag. 13): lau la metodojn uzitajn.]

35 annus li Esperantistes ha luctat con bon conscientie por victorie de lor idé e ili esset fort!

Ma nu ili deve luctar por Esperanto contra plu bon saventie e contra su conscientie. E tal lucta nequande posse victoriar. Anc li fanatisat masses un die va percepter li veritá!

E. de Wahl

Mentalitá esperantistic

In «La Progreso», Oficial organ del Tchecoslovac Esperanto-Association, marte 1927, sub titul Rememorajhoj pri la unua tempo de Esperanto O. D. Ribaulb raporta (traduction ex Esperanto): «Li max interessant epistul de Dr. Zamenhof, quel es in li colection de «Espero», datat 1889, contene li confession quel jetta un ínatendet lúmine sur li historie de nor lingue. In ti epistul li autor di que il ha creat li lingue -- unesimmen e cardinalmen -- por su ínfelici popul, li judeos, dividet inter mult landes e lingues, un popul, quel denove posse esser uniat per li lingue. Ti popul posse esser apóstol del lingue international, pro su rol cosmopolitic e pro su historic traditiones. Con li lingue vell venir li nov religion Homaranismo, quel finalmen deveni religion del tot munde. Do li amore a su popul, li nationalism, ha esset li prim motor por Zamenhof, quel adjunte in li sam epistul: si yo ne vell firm creder que li nov religion va triumfar, yo nequande vell publicar li lingue, quel es solmen medie, ne scope... Quam omni fundatores de religiones, anc Zamenhof ha creat dogmas. Omni hom es líber acceptar les o ne, ma ne discusser!»

Malgré ti conception, pri quel li estimat letor self mey judicar, it es tre dubios que li «Homaranismo» del Esperantistes va esser suficent for por victoriar súper li resistentie del munde non-esperantistic, essent in aplastant preponderantie. In ultra li homaranistes in Esperantujo self es solmen un micri minorité, contra que ti homes quel vole usar li lingue pro purmen tre practic scopes, deveni sempre plu mult, talmen que li organisationes ja deve prender radical mesuras contra li excrescenties de ti direction (vide p. ex. Pilorio in «Esperanto», april).

A. Jofre scri in «Amerika Esperantisto», marte, pri li partiprendentes de Esperanto-curses: «Sive ili suposi que li atinget saventie sufice por interchange de cartes postal, sive ili pensa que lor cap ne es apt por ulterior studia. Ili anc posse esser instigat a abandonar li comensat studia, quande ili trova, que Esperanto ne oferta hodie suficent practic profite.» E per li intern valore cultural e educativ del lingue on anc ne successe capter les, pro que it es null. Talmen it es comprensibil que li ductores sempre demanda perseverantie e «sinofero» (self-sacrificie) del propagandistes.

Noi totalmen ne condamna li fair utilitarisme, pensante que sub li actual circumstanties li Lingue International va introducter-se unesimmen solmen in comercie, tecnica, scientie, radio e céteri trafica. Poy, quande it es aconosset e oficialisat generalmen quam lingue auxiliari, it va conquestar poc a poc, sin sucusses e revolutiones, li céteri dominias spiritual, bell litteratura, arte, religion etc. Pos que it va har monstrat su vivicapabilitá, li lingue auxiliari va devenir universal e vivent lingue del Occidente e forsan del tot munde. Ma tal successiv introduction e natural evolution es possibil solmen per un lingue inter-national del tip de Occidental, basat sur li dominant cultur-paroles occidental, e ne per atrusiv imperialisme de un artificial jargon extra-national de isolat secta quel continualmen discrediter li idé del L.I.

In su libre «Delphos» Miss S. Pankhurst cita un judicie de Liga de Nationes pri Esperanto: «LdN caus reciver votas pro adoption de Esperanto i. a. 1923 nomina un comité por studiar li lingue. Li raporte del comité presentat per prof. G. de Reynold (Bern), declara Esperanto quam barbaric, sin precision e su usation efecte e cause de decadentie intelectual.»

Existe centes de tal opiniones de competentes contra Esperanto. Ma li Esperantistes tace pri ili e dura nominar nos, qui proposi un lingue apt e acceptabil, nocentes del idé.

Támen li fiascos ne posse desillusionar li fanatic apóstoles del novreligional lingue. In vice retirar se e aprender in quel maniere on posse esser plu util a digni cose, ili aperte nov campanie de bluffs e mistificationes.

Cúlmine de menties (o «sinofero»?) pro la «sankta afero» es un Esperanto-prospecte de Steyrermühl-Verlag, Wien, u dr Pfeffer scri: «E. trace li linea medial del europan lingues. It es plu educativ e ligativ quam quelcunc lingue, pro que it doce al europanes lu comun in lor lingues! Li studia de E. have un extrem plu alt valore educativ quam ti de un altri lingue, pro que on apropria se per it lu comun e essential de omni europan lingues e un ampli conossentie de extran paroles!» Ti ci teses sembla esser copiat de un Occidental prospecte. Quasi por demonstrar li gross duperíe, on trova sur li reverse del folie un excerpte del «malkara Esperanto-Wörterbuch der Wiener Tagblatt-Bibliothek» con sequent «bon medial europan» Esperanto-paroles: flegmo, fokuso, fondus, bazo (base), aldono, sindono (devotion), malinklino (aversion), sciigi e konigi (anunciar), alveno, alteriĝi (aterrar), kaŭzo (cause). Quant coruptiv e «malinstruanta» Esperanto in fact es, noi ja suficent vez ha demonstrat. Esperanto es apt solmen por misusar li extran paroles; p.ex. un laborero in Vienna hant frequentat un Esperanto-cursu, ne adplu esset capabil usar les rect; il scri: perfektigieren, rezervieren etc.

Malgré li amasse de simpatic resolutiones por L.I., null neutral congresse international til hodie ha factmen usat Esperanto quam medie de intercomprension, quo constata li director del «Universala Esperanto-Asocio» mem, in «Esperanto», marte. Por antauenpushi (propulser) li afere in ti direction li stab general del «verdaj kavaliroj» arangea un nov experiment: Li esperantistes self fa un «neutral international congress» de pedagogos in Praha, pasca. E ili fanfarona tra li presse dial: «Por evitar tedant traductiones, on interpreta li discurses solmen in Esperanto.» Talmen demonstrante li semblant difusion e usabilitá de Esperanto, on proposi li metode anc al altri international congresses. On nu ne postula que li delegates mey aprender parlar Esperanto. Ili ples studiar li lingue solmen durant ne mult hores til que ili posse comprender. Ma anc to ne va auxiliar, nam li delegates anc va mem ne aprender comprender li lingue durant li curt témpor. Támen ti ci metode es strax usabil in Occidental, comprensibil al majorité del delegates sin studia anterior. To es atestat ja sovente, p.ex. per li Occidental-discurse córam german societé in Hôtel de France, Vienna (vid. Kgl nr 37).

Ma pro quo on ne aprende Esperanto? To es li question anc de sr. van den Brock in «Heroldo de Esperanto» nr 13. Sr. B. ne comprende pro quo comercial firmas ne employa esperantistic correspondentes por extrania. Il ha scrit in Esperanto a un grand firma in Hamburg, demandante un oferte. Li firma respondet que on ne comprende Esperanto e on peti scrir german o hollandés. Nu, un de nor colaboratores, comendante un scrimachine in Berlin, ha scrit li tot corespondentie in Occidental. Il ha recivet prompt su machine; do li liverante ha tre bon comprendet, sin antey aprender li lingue o mem ingagear un special correspondente. Ma sr B. in «Heroldo» proposi fortiar omni exporteros aprender Esperanto o boicotar les. «Quande ne sufice li rason, on prende li baston.»

Li esperantistes besona li ateste del Union Telegrafic, que Esperanto es un «clar» lingue, pro que ili self ne audaciat creder to. Ma on accepta telegrammas in Occidental sin haver un ateste, pro que omni hom educat comprende les e self constata que Occidental factmen es un clar lingue. Dictatura, oppression e fraude besona decretes e policie: veritá e libertá fa sin ili.

In «Arbeiter-Esperantist», april, on scri: «Li masse quel noi vole ganiar por li Esperanto-moventie, es presc solmen avid a sensation. E noi deve max possibilmen utilisar to.» Nu, Occidental recruta su unesim adeptes ex ti homes queles have serios beson a L.I., i.e. queles ja sta in international relationes sive litterari sive personal. Pos ti elite de eclarat pioneros va sequer li grand masses, aconossente li utilitá de Occidental, spontanimen, sin bluffas, sin sensationes e sin «putches». Por li bene del homanité.

Engelbert Pigal.

Antipodes

In Mondo nr 4 es publicat un articul de I. H. Nemo quel proposi un efectiv reforma de Ido, i. e. eliminar li finales -o in substantives concret e -as in li verbes fundamental. Su argumentes por un tal reforma es decisiv e tre habilmen citat. Il precise in su unesim frase un idé quel anc noi sempre ha sublineat. Il di: «Li maximal facilitá, mesura de perfection de artificial lingues, til nu esset considerat presc solmen sub relation al aprendentes. Ma plu on exfortia far de Ido li L.I. practicmen usat, plu ti unilateral facilitá por aprendentes deveni un principie errorosi».

Interessant es anc su opinion coincident con ti de Julian Prorók, que li decision definitiv ne va esser fat del mundlinguistes, ma de ti persones qui va besonar li lingue. Il di que un die o altri li international organisation del laboreros va dar al L.I. sive un catastrofal batte, sive definitiv victorie.

«Ili simplicmen va sentir li beson de un L.I. e accepter ti instrument quel es tot pret e oferta li max grand avantages.»

To es sin dubita tre ver. It va depender de to, ca Paneuropa o li Triesim Interantionale va electer. Yo támen ne pensa que to va esser Ido. Li sol possibil election e inter Esperanto e Occidental, nam presc li sam simplificationes proposit de Nemo on posse far anc in Esperanto e tande li chances de Ido es denove diminuet. Li reformas de Nemo es li unesim batte de martelle. Va sequer altris pri li derivation, pri li tot conjugation e pri li fals logicalitá. E quo tande va restar? E quant témpor resta nos ancor til li final election? Esque it ne es plu bon strax accepter Occidental quam denove comensar li fars de Achilles, quel nequande posse atinger li tortuga?

Interessant es anc quo sr. N. di pri li eufonie: «Li til nu absolut manca de substantives finient per consonantes ha fat Ido tro molli, tro exclusiv feminin. Per ... (li nov regul) ... noi vell crear un tot grand categorie de substantives plu «vivent», plu fort e plu dur, e qui vell posseder ti masculinitá tam per su form, quam per su sense.»footnote:[Anc sr. G. K. Richardson scri pri ti tema in «Mondo» sub titul «Ido-Verso»: «In Ido li desfacilitá es trovar suficent mult paroles finient per síllabes accentuabil.» -- Red.]

Do anc in ti relation un aproximation ad Occidental! To on deve sublinear por special joya de fundamentistic idistes qui trova Occidental cacofonic!

Apu ti clar e prudent articul in li sam nro de Mondo es publicat un plen de ignorantie dilettantic articul de Dr. Talmey, probabilmen por plu sublinear li luminositá del unesim. Li redactor nomina Dr. T. un «expert filologo», probabilmen per ironie.

In ti articul «Lexikologio de Arulo» (tal es li nómine del nov Idido, un apoteose de scolasticitá) noi vide que anc in su logica Dr. T. severmen contradí a se self in chascun passu. Il contradí al principie nr II «Li original paroles deve esser maxim international possibil». Li parol verdar = D werden, F devenir, contradí al principie III: «un form deve reciver li comun international signification, ne un altri!» Nu li form verd es conform al parol F verg A green, e ne a D «werden», quel anc ne es international. Yo cita ancor quelc altri «international» paroles de Arulo: termato, gresar, erastanti, noturizar, arkíatro, arkto (ne arctic ma F étroit D eng), axino, barno, bizoniar ne parent con bison), borno (ca D Born o F borne?), qui save to sin explication, e quel logica vell auxiliar nos ci, si ne li «sic volo, sic jubeo» de Dr Talmey?

Si in un lingue monstra se talmen divergent flutiones quam li du supra monstrat, it ne va posser longmen subtener tal tensiones e va crevar bentost.

Faun.

Duplic consonantes e arcaismes

In «Mondo» nr. 5, sub titul «Arkaismo e L.I.», honorat canonico Jules Gross inter altricos pena pruvar que li ortografie de Ido es plu modern quam ti de Occidental. Startante del observation que presc null hom pronuncia p. ex. li du m in «immens», il monstra li desfacil aprensibilitá del duplic lítteres in francés. Ti consideration til cert gradu es rect; e just pro to li scrition de duplic consonantes es facultativ in Occidental in casus u ili have null signification apart. Noi nequem fortia scrir du t in regretar, du m in comun, du r in coresponder, du b in abate, du p in aprobar, du l in colaborar etc.

Li nov german ortografie demanda li fonetic scrition «Akzeleration». Ma ancor hodie in scientic literatura on usa li antiqui scrition plu international «Acceleration». Similmen on ancor ne va interdicter al scientistes in Occidental scrir: physica, autochthon, opposition, ellipse etc. Por atinger cert scope it es plu sagi dar ne principies imperativ, ma directives. Ti qui hodie ne posse far li grand salta, va sequer deman.

Támen on apen va posser abolir li duplic consonantes totalmen. Presc omni europan lingues (de Portugal til Russia) usa les precipue

  • por marcar curt vocales (quam in german: ball, stopp etc.), quo sr. J. G. omisse mentionar;
  • por discerner divers paroles (in Occidental: casse: casu, currer: curar, cann: cane, cusino: cussin, car: carre. Ido ne posse adopter ti international paroles e vole fortiar nos usar li «modern» deformat: kaso: kazo, kurar: kuracar, kano: hundo, kuzulo: kuseno, kara: charo. Mem li Hispan distinte: carro e caro!);
  • por discerner s fort de s leni (Occidental: masse, tasse, mission, rasse e rose, fase. Ma Ido: maso, taso, misiono, raso e rozo, fazo etc. à la Esperanto).

In ti 3 casus li scrition per duplic consonantes es obligativ. Ma in general on max aplicar hodie in Occidental preliminarimen li facil regul: «In dubita ples scrir un consonant!» To es tre simplic e ne imposi studia durant mult annus, quam on vole far creder. Ma it es possibil que li futuri Academie de L.I., fundat p. ex. per Liga de Nationes, va decreter un altri ortografie, minu liberal, sive plu etimologic e historic sive plu fonologic e mecanic. To va depender anc del actual flutiones in li lingues national.

Sr. J. G. declara que li duplic lítteres vale solmen por un muséo archeologic, e ne por li vive modern. Ma li tal-nominat «modern» ortografie de Ido certmen vale excellent quam un labirinte, per exemples:

  • tuberkloso e metamorfoso apu poroza e filozofo
  • resonar e sidar apu prezidar e rezidar
  • solvar, resorbar e nesolventa apu rezolvar
  • servar e konservar apu rezervar
  • resektar e konsistar apu rezistar.

On vide qual abstrusitás resulta si on ne respecte que un lingue con essentialmen romanic parol-materiale ne posse esser scrit per ortografie polonés.

Quant on senti li manca de marcation de curt vocales mem in Esperanto, to monstra tre visibil li excellent redactet jurnal Unuigita Tuthomaro (Uniat Homanité) in Hamburg, quel quáncam essente ortodox fundamentalistic, sistematicmen usa li duplic consonantes, mem plu sovente quam Occidental e malgré li acusa de letores, que it retarde li «venkokuro» de Esperanto.

Li historie del scientie de L.I. monstra que li evolution desde Volapük til li max recent sistemas es in direction a plu grand internationalitá e naturalitá e minu arbitraritá e artificialitá. In Occidental es atinget li maximum possibil. Ne conservante antiquat formes latin charta (paper), copia (abundantie), equo (cavalle) quam Interlingua de prof. Peano, ni compilante hiperlogic caprioles savigar da olua registragisto (informar su registrator) quam Ido, li lingue Occidental marcha li medial via aurin. Abstraente de su derivation-metode mem plu elefantiastic, Ido esset forsan plu modern quam Esperanto; to es ante 1922. Ma hodie, sr. J.G., pos aparition de Occidental, Ido es arcaic!

Li fonetic radicalisme in Esperanto-Ido, quel detrimenta li etimologic coherentie del paroles e just pro to anc fa desfacil li aprension footnote:[P. ex. li perhorrescet historic «aphel» es etimologicmen plu transparent quam «afel», in quel es efaciat li coherentie con «peri-hel». Solmen li adept save que li Esperanto-Ido klorofilo es chlorophyll e ne chlororphil. Li Italian ha tant consumat apt e act, radicas genuin e completmen international per su derivates, que it hodie have solmen li un parol atto por li du significationes disparat.], es un tre riscant lude: nam on ne save que li publica va acceptar it o ne. Occidental ne presenta se quam miraculos medie de intercomprension quel vole reformar e revolutionar li inradicat natural customes de pensada e parlada. Li Occidentalistes suposi que un putch à la Esperanto hodie ne va sucessar. Ili demanda del publica null utopic concessiones, e presenta solmen ti modest programma: un lingue international. Al introduction de L.I. ja opposi-se tam mult obstacules extern, que it es frivolitá augmentar les intern de nor camp.footnote:[Ti thema es tractat plu detalliat per mi discurse in Praha «Pro quo noi propaga Occidental?» Kosmoglott nr 36.]

Esque ne anc sr. canonico J. Gross comprende que li firmi terra del evolutionisme natural per Occidental es plu secur quam li hasard-lude del temerari «putchistes» e fals «modernistes»?

E. Pigal

Delphos

The future of international language by Sylvia Pankhurst.

Un nov curt historie del L.I. movement, 95 págines in octave, aparit in li anglés series «To-day and to-morrow», propaga li idé del L.I., e quo es simptomatic, ne por Esperanto ma por Interlingua de Prof. Peano.

De un populari edition on naturalmen ne posse postular absolut scientic profundore e ínpartialitá, quel es viceat per publicistic verve.

Pri li erras in li exposition de Esperanto noi ne vole expander nos ci, to ja es fat in un critica in «International Language» April 1927, pag. 93 per Mr W. E. Collinson. Sammen pri li altri lingues criticat: Volapük, Ido, Romanal, Universal, Medial. Ci noi va solmen curt considerar li critica pri Occidental. It contene 50 lineas, ma por refutar omni erras, miscomprenses, íncorect assertiones etc. compresset in ti 50 lineas it vell esser necessi scrir almen 500 lineas.

In general on posse dir que Occidental es criticat max mal e max ínjust.

Secun Miss Pankhurst Occidental es un «partially a priori amalgam». Quam «purmen apriori» ella nomina li formes fe, vell. Ma in un frances dialecte on di justmen: il fe remesser, e vell es latin vellem, velles, vellet = angles would e usat in sam maniere. Si fe e vell es apriori, tande in li laudat Interlingua li auxiliari del preterit e anc es tal, proque in veritá it es un prefixe in li grec verbes, ma in Occidental li «juxtaposition of words from various languages makes a discordant impression». Tamen in Interlingua to es permisset, e mem li usation de extran prefixes quam separat paroles. It sembla grotesc si un anglesa parla pri «discordant impression» per usa de paroles de divers lingues! Li autoressa oblivia que in li lingue Angles ti «discordant impression» deve esser ancor mult plu desagreabil proque Occidental es centvez plu homogen quam angles, e si un lingue national representa un mixtura de max divers lingues, on ne posse criticar to just in un lingue international.

«Curious features are n' to indicate ny ...». Tamen it existe similmen in hispan, polones, slovac e tchec.

Ella critica li usa de duplic consonantes in Occidental. Ma che sr Peano ili ne es remarcat!

«It is strange to introduce a synthetic perfect ... fe = did, and hav footnote:[Un tal auxiliari ne existe in Occidental.] = to have. Fe is in part used like the English did; but in English, of course, did is used «correctly» (nor sublineation) only in the negative and interrogative. To employ it in the affirmative is colloquial, if not vulgar».

Ti rasonament ne es convenent! Occidental ya ne es Angles, ma mem in Angles it es «colloquial e vulgar», do justificat in un L.I. si it generalisa un bon regul. E esque in A on ne have anc li formes «I did not see» e «I have not seen»?

Formes citat, quam «me fe cantat» in Occidental ne existe. In li texte ex Kosmoglott citat in li libre es pluri printerras misguidant.

It ne es tuchat lu fundamental nov, inaugurat in li mundlingual movement per Occidental, i.e. su mirabil metode derivar regularmen omni ínregulari international paroles de latin orígine, e su profund cultural e pedagogic valore in li cristallin clar analise del conosset, ma ne comprendet del popul-masses international scientic paroles. Per ti cultur-action, Occidental va esser un del max efectiv medies por destructer li mures inter li erudit latinistes e li «profanum vulgus» e talmen apporta su lepta al mitigation del sempre crescent lucta de classes, durant que Interlingua es solmen por latinistes e conserva omni ínregulari derivationes.

Malgré li grav mancas del libre del estimat Miss Pankhurst noi saluta li aparition de ti publication just in li moment quande li munde plu e plu immerse in li suggestion que Esperanto es li mundlingue.

Julian Prorók.

Monario

Interlexico del lingue arico-semitic. Monario-italiano-français-english-deutsch de Aldo Lavagnini, Roma 1926. -- Vermen on ne posse dir per quel rasones li autor es ductet ad introducter radicas ne international grec, arab, sanscrit, russ etc. sembla anc esser paroles negri-somali e tamil p. ex. ibar = comprar. Ma proque ne existe lexicos national-monario on ancor ne posse usar ti lingue, tre desfacil a comprender ye unesim vide. Qui va saver p. ex. que xar = tsar, e = forsan, zanho = mercur, zazar = agitar, wienco = scientie, weptro = sceptre, kamar = amar, udo = aqua, etc. ...? Li german traduction es fat tre ínsuficentmen. Visibilmen li autor ne conosse ti lingue, proque li lexico abunda ye erras e tal paroles quel ne existe in german, ni mem quam parol extran, quam p. es. skiuren por Eichhorn, handgeben por einhändigen, Flösse por Floß etc. E paroles german quam Konscius, vituperieren etc. totalmen ne existe. Russ doroga significa «via» e ne «car». Do secun ti provas on ne save si on posse fider al paroles sanscrit, tamil, arab etc. Talmen it es regretand que anc li scientic valore es problematic.

Li edition es luxuos e elegant e con portrete e autogramma del autor.

Támen li productivitá e diligentie de sr. Lavagnini es vermen admirabil. Apen su Interlexico por Italiano-Français-Englisch-Deutsch es editet, il comensa ja de nove editer un nov plu detalliat lexico in 23 lingues: latin, grec, antiqui, sanscrit, hebreic, italian, hispan, portugales, frances, angles, german, holandes, sved, russ, sudslav, arabic, du indic lingues, persic, turc, magyar, finnic, japanes, chines.

Ha aparit quar págines til «absinco = absinth». Un tal lexico conspectiv vell haver un eminent sciential valore, si it vell esser fat con conossentie e secun sciential metodes e sr Lavagnini vell posir se un monument índelebil, si il vell perfinir ti grandissim ovre con li necessi precautiones, i.e. it deve esser sin grav erras, e to postula un tal conossentie de lingues, quel sr L. visibilmen ne possede. It ne suffice prender li 23 lexicos e prender del ta monstrat pluri paroles un de ili ad libitum quo ducte ad absurditás. Sr L. mey assecurar se li colaboration de national lingue-conossores, qui conosse almen 4 -- 5 del nominat lingues por posser controlar li plu precis sense del parol, altrimen va evenir tal cose, que per superficial examination yo ha constatat in li quar págines con 47 paroles ne minu quam 31 erras, li max mult de queles es originat per ínconossentie del lingues, e solmen poc per print-erras. p. ex.: ABANDON (D Verlassung ne existe), ABBATAR (ne D schlagen ma niederschlagen, R ne svalivat' ma nisvergat), AB-HORRAR (R imet' have li sense haver. Probabilmen in li lexico ha esset imet' otvrashtchenie = haver horrore!), ABJEKTO (ne es D niedrig, R níchtojnyi ma D verworfen, R gnusnyi, niskí).

E. W.

Edzo

Pri li orígine del Esperanto-parol edzo (marito) li «linguistes», in «Heroldo de Esperanto» nr 60, 2 etc, denove rupte su cap, por trovar it in grec zoon, zeugnumi, zugon etc. Li nov «verd» generation do ja obliviat que Dr. Zamenhof ha explicat ti misterios radica in un epistul a sr. Boirac (vid. «Progreso», 1914, nr 74, 75).

Dr. Zamenhof ha prendet it de D Kronprinzessin, quel il transscrit per kronprincedzino, concludente que li finale -edzino have li sense de... marita, ex quel il derivat li parol edzo por marito, pos subtraction de -ino, sufix por lu feminin.footnote:[Li originari signification (just conservat in Occidental) del sufix -in es: descendent, provenient, consistent de... (p. ex. argentin, marin, alpin, canin, cristallin, serpentin, rubin, maltin, bernhardin, platin de S plata = argente etc.).] Analog il derivat: fraŭlo (garson) de fraŭlino (garsona e senioretta junt), kuzo (cusino) de kuzino (cusina)

On ne posse suficentmen admirar ti «logica», memorant a li «antediluvial scientistes» quel ha explicat li etimologie de A monkey (simio) per «creatur quel, hant manqué (mancat, fallit) devenir un hom, ha devenit un simio».

Dr. Zamenhof arbitrari ha attribuet al -essin li signification de marita. Nam Prinzessin (sam quam Äbtissin, Diakonissin etc.) ne deve esser maritat, quáncam Kronprinzessin es sempre li marita del Kronprinz. To es li motive pro quel Dr. Zamenhof (con intention o sin) startat de Kronprinzessin. Ex ti ci unic casu, fals interpretat, Dr. Zamenhof deductet li pseudo-radica edzo. Talmen li element ess (quel naturalmen have li sense: fémina, specialmen ligat con oficie o dignitá etc, p. ex.: directressa, actressa) prende arbitrarimen li sense de marito! On ne posse monstrar plu clar li metode capricios, e li procede presc pueril, quel li autor de Esperanto, li venerat Majstro de nor demí-fratres, ha aplicat in li construction de su lingue.footnote:[Ples admirar anc li Esperanto-paroles ega (grand) e estro (mastro), queles es resultat per amputation de G m-ega e IS ma-estro, e -ingo de D R-ing (annel) por «portant», p. ex. kandel-ingo (candeliero), cigar-ingo (cigariero).] To totalmen es simil al procedes de fabrication de Volapük.

It es sovente interessant e emotionant penetrar li mente del grand homes e li secretes del genie. Noi nequande nega li merites ínmortal del creator de Esperanto por li idé del L.I., a quel il ha sacrificat su vive. Ma per un tipic exemple sol on posse sondar li misterios profundesse del genie linguistic, quem li «fideluloj» ciecmen admira e adora.

E. P.

Regretabil Ido

In «Mondo», li oficial organ del Ido-Akademio, nr 8, G. V. proposi abolir li mediat verbal derivation denominal, i.e. li sublim ovre de Dr. L. Couturat e li parte laudat del adeptes quam li max splendid de Ido, pro su logica. On discusse vicear li formes plulongigar, ekterigar, enkarcerigar per alongar, ekterar, enkarcerar etc.!

In «Mondo» nr 7 sr. de Beaufront, li autor de Ido, scri: «Sintezesez esas kontreregula pri ke sintezar ne darfas existar en Ido. Sintezo esas nomo, ne verbo.» Ho no, sr. de B., secun vor regretat collego Dr. Couturat, li spiritus rector del Delegation, sintezo have radica verbal e sintezar existe in Ido, sam quam analizar, placar etc.! Ples consultar p. ex. li «Kompleta Radikaro Ido-D», 1919 (composit de F. Schneeberger, ex-presidente del Ido-Akademio e K. Feder, ex-secretario del Ido-Akademio), u vu va trovar printat per grass lítteres li special radica sintez-ar = synthetisch behandeln, zusammenfügen (Teile zum Ganzen; log., math., chem.). Do «la patro de Ido» ne save Ido self!

Yo sincerimen compati li Idistes pro que ili ha perdit omni su bon spíritus.footnote:[Vid. anc mi articul «Li Ido-Akademio suspende principies de Ido» in Kosmoglott nr 19.20.]

Ad u vu vole stirar?

E. P.

Ex nor movement

Li comité preparativ del «Societé Interlinguistic» in Helsingfors ha editet un propaganda-brochura in sved lingue: Occidental -- ett västerländskt kultursprak de mag. phil. A. Z. Ramstedt.

«A bis Z», Mitteilungen für Scheithauersche Stenographen, Leipzig, Nr. 3 contene un articul propagativ por Occidental e Cosmoglotta. On di que li paroles in Occidental es tam prudent electet que omni hom educat fluentmen posse leer textus redactet in li nov lingue sin saver que to es un idioma artificial, creat de un sol hom. On declara que per Occidental li scope del evolution del L.I. sembla esser atinget. Esperanto, Ido etc esset precursores. Occidental finalmen es li satisfation de un ardent desir del homanité. Noi cordialmen mersía li estimat editor del jurnale pro ti excellent articul in consequentie de quel Cosmoglotta ha recivet mult inquestiones de letores pri Occidental. A nor coidealistes ti bell exemple es recomendat a imitation.

Sr. A. Deminger fat un bon e successos discurs angles pri Occidental in Adult School Vienna 2 april.

C.E.L.I.A.

Desde fundation de Cosmoglotta sr E. Pigal es tro ocupat per organisatori labores por Occidental e il regretabilmen ne plu posse consacrar se al responsabil e desfacil officie de secretario del Comité Explorativ de L.I. Pro to il ha petit li presidente accepter su demission. Secun proposition del direction li membres con unanimitá ha electet sr. A. Z. Ramstedt, mag. philol., Helsingfors, Villagatan 25 (Finland), quam secretario. Noi cordialmen mersía sr. A. Z. R. pro acception del officie e desira le mult successe in su sacrificiosi labore. Secun til-nu publicationes de sr. A. Z. R. pri L.I. noi es cert pri su excellent qualitás linguistic. Li nov secretario durant pasca ha visitat sr. E. de Wahl in Reval por conferer pri li necessi labores. In ti conferentie ha monstrat se li absolut congruentie inter li opiniones del presidente e secretario de Celia in omni fundamental questiones quo lassa esperar bon cooperation. Sr. A. Z. R. ja dismisset Circulares 19 e 20 al membres de Celia.

Cosmoglotta

Abonnamentes, contributiones e subventiones por Cosmoglotta.

J. Ch.-Genève: 5 ö. S; H. S.-Marseille: 5,40 ö. S; H. M.-Karbitz: 2 ö. S; H. E. R.-Kalamazoo: 0,25 doll.; A. F.-Wien XVI: 5 ö. S; Dr. K. R.-München: 5 ö. S; Dr. S. Au.-Frankfurt: 5 ö. S; Prof. K.-Freiburg: 5,02 ö. S; J. S.-Maxglan: 5 ö. S; I. F.-St. Stefan: 5 ö. S; Schulrat L. Sch.-Wien VI: 5 ö. S; L. F.-Bilbao: 0,55 doll.; Prof. R. O.-Palma de M.: 1 doll.; O. W. F.-Jeffersonville: 2 doll.; F. A.-Aggelby: 5 ö. S; H. R.-Helsingfors: 5 ö. S; L. L. A.-Helsingfors: 5 ö. S; K. J. S.-Tampere: 8 sv.fr; Prof. A. V.-Graz: 10 ö. S; F. B.-Gesees: 3 RM; H. B. van W.-N. Y. City: 1 doll.; Regierungsrat Dr. M.-Rudolstadt: 5 RM; J. C.-Kjöbenhavn: 3 ö. S.

Eigentümer, Herausgeber u. Verleger: Gesellschaft Cosmoglotta, Mauer b. Wien, Postfach 6. -- Verantwortlicher Schriftleiter: Ing. E. Pigal, Liesing b. Wien. -- Druck: G. Kanz, Liesing.